Grad Novi Sad krasi niz izuzetnih starih zdanja od istorijskog značaja, a jedan od takvih objekata jeste i poslovna zgrada u Železničkoj ulici br. 3, prvobitno građenu za potrebe Narodne banke Srbije- filijale u Novom Sadu tokom treće decenije prošlog veka.

Aktuelni izgled restaurirane fasade poslovne zgrade u Železničkoj ulici br. 3

Ovo velelepno zdanje je sagrađeno u Železničkoj ulici, koja je tada vodila od glavnog trga i katedrale do ulaza u tadašnju železničku stanicu koja se nalazila na mestu sadašnje Limanske pijace. Već nakon 1911. godine, kako je struja počela da se proizvodi u gradu, pušten je prvi tramvaj, a jedna od dve postojeće tramvajske linije je prolazila kroz Železničku ulicu, od železničke stanice, preko Dunavske ulice, pa sve do obale Dunava.

Železnička ulica- pogled ka Trgu mladenaca

Srpske arhitekte i građevinari su početkom prošlog veka odigrale ključnu ulogu u oblikovanju arhitektonskog okruženja u Novom Sadu, ostavljajući neizbrisiv trag koji i danas dominira u užem jezgru grada. Ovaj period u istoriji vojvođanske prestonice je bio svedok integracije i prožimanja različitih uticaja, uključujući modernizam i korišćenje tradicionalnih srpskih arhitektonskih elementa, što je rezultiralo jedinstvenim spojem koji i danas definiše karakter grada.

Obnovljena fasada i rasveta

Tadašnji investitor kao i arhitekta su se odlučili za aktuelni trend projektovanja i izgradnje u odlikama akademizma. Ovaj stil arhitekture je doneo savremeni evropski duh u Novi Sad jer su se tadašnje arhitekte školovale na evropskim akademijama gde su mogle da budu pod uticajem novih trendova projektovanja. Tadašnji Zakon o podizanju javnih zgrada je sve do Prvog svetskog rata uvodio propise u građevinsku praksu i propagirao akademizam kao ideologiju reda.

Obnovljena i restaurirana originalna kamena obloga na ulazu u objekat stara skoro 100 godina.

Kompanija Inobačka d.o.o. je tokom 2021. godine postala novi vlasnik ovog istorijskog zdanja, a pune dve godine je trajao proces restauracije i adaptacije poslovne zgrade.

Enterijer i uređenje prvog sprata

Od samog početka, namera kompanije je bila da se objekat obnovi, ali i da se što više očuva njen originalni izgled i istorijski značaj. Osim toga, enterijer je obnovljen i adaptiran savremenom načinu poslovanja.

Konferencijske sale na prvom spratu

Izvršeni su radovi uređenja fasade, restauracija unutrašnje i spoljne stolarije, zamena instalacija, ugradnja modernog lifta kao i sancija staklene zelene bašte što je doprinelo da obnovljena zgrada postane istinski premium poslovni prostor u užem centru grada.

Co-working prostor na prizemlju

Danas, ovaj objekat predstavlja modernu zgradu sa poslovnim prostorom premium kvaliteta na sve 4 etaže. U spoljašnjem delu objekta se nalaze staklena bašta, dvorište sa zelenilom i parking prostor sa kontrolisanim pristupom.

Enterijer na prvom spratu

Ono po čemu je ovo zdanje takođe poznato, jeste staklena bašta, visoka 10m u kojoj se nalaze dva stabla fikusa bendžamina stara preko 70 godina koji su visoki oko 8m i dopiru do drugog sprata zgrade.

Stabla fikusa stara 70 godina

Nije poznato ko je inicijator sadnje ovih tropskih biljaka koje su tokom više decenija preživela i nastavljaju da rastu. U saradnji sa stručnjacima sa Poljoprivrednog fakulteta u Novom Sadu, obezbeđeni su uslovi koji će pogodovati daljem razvoju biljaka koje su simbol ove lokacije.

Kako je objekat pod posebnom zaštitom spomenika kulture, vršena je njegova restauracija u skladu sa konzervatorskim uslovima, kako bi se sačuvao njen istorijski značaj, ali i modernizovao unutrašnji prostor.

Zatečeno stanje na fasadnim elementima, ulazu i bravariji

Kompanija Inobačka d.o.o. je dala prioritet očuvanju nasleđa zgrade uz rešavanje svih zatečenih nedostataka proisteklih zbog vremenskih uslova i nedovoljnog održavanja objekta.

Zatečeno stanje unutrašnje stolarije, unutrašnjeg stepeništa sa kovanom ogradom i enterijera

Arhitektonski stilovi iz 1930-ih koji su upotrebljeni prilikom projektovanja, izgradnje i opremanja objekta ne samo da oličavaju duh tog perioda, već služe i kao svedočanstvo o kulturnom i istorijskom nasleđu grada. Tokom ovog perioda, grad je doživeo značajan rast i transformaciju, što je rezultiralo razvojem različitih arhitektonskih stilova koji i danas oblikuju njegov karakter.

Obnova zgrada od istorijskog značaja je vitalni zadatak za arhitekte, ali i za građevinske kompanije, jer nam omogućava da očuvamo kulturno i arhitektonsko nasleđe grada. Integracijom tradicionalne gradnje i savremene tehnologije možemo da udahnemo novi život starim zgradama istovremeno čuvajući njenu bezvremensku privlačnost za buduće generacije.

Nikola Martinović, N Martin Project

Prilikom projektovanja posebna pažnja je data očuvanju graditeljskog nasledja.
Kako je zgrada bila u relativno dobrom stanju, kako konstruktivno tako i estetski svi prostori su bili lako pristupačni što je u mnogome olakšalo snimanje postojećeg stanja. U rekonstrukcijama ovog tipa, a radili smo nekoliko na objektima pod visokom zaštitom zavoda za zaštitu spomenika kulture, od izuzetnog značaja je snimak i analiza postojćeg stanja. Zgrada je dugi niz godina bila korišćena u poslovne svrhe i veoma dobro očuvana od strane Vojvođanske banke koja je bila njen korisnik. Poznato je bilo što su u zgradi, među prvima u Novom Sadu bili ponuđeni na korišćenje sefovi koji su bili smešteni u podrumu. Podrum je bio pretvoren po tadašnjim merilima u najmodernije sefove i prostore za čuvanje dragocenosti.

Naš zadatak je bo da kompletnu zgradu rekonstruišemo i privedemo je nameni u poslovni objekat naјviših evropskih standarda, to je posebno bilo važno na drugoj i trećoj etaži jer su bile predviđene za smeštaj visokotehnoloških kompanija.

Tokom projektovanja smo se susreli sa mnogobrojnim problemima, a najveći izazovi su bili transformacija jednog ovakvog zdanja u poslovne prostore sa svim tehnološkim sistemima. Kako zgrada nije od početka projektovana za ove tipove sistema, jer naravno tada nisu ni postojali, ozbiljan izazov je bio smeštanje klima jedinica i komora, a da se ne naruše arhitektonski elementi graditeljstva iz vremena kad je zgrada napravljena. To uglavnom podrazumeva upotrebu tehnološko kompleksnijih rešenja, a samim tim i neuporedivo skupljih. U većini slučajeva klijenti nemaju razumevanja za ovakve vidove rešenja. U ovom slučaju mi smo imali sreće, jer je klijent bio raspoložen i u velikom meri odlučan u očuvanju svih vidova graditeljskog nasleđa pa se tako na primer odlučio za upotrebu drvenih prozora i vrata, kao i restauraciju svih elemenata koji je bilo moguće revitalizovati. Takve primere ćete videti kroz ceo objekat. Ograda oko stepeništa koja je bila skinuta revitalizovana, rekonstruisana i vraćena, pri tom da ne smeta liftu koji je bio implementiran kao novo rešenje. Ono što je važno istaći jeste da smo za svaku našu ideju ili zamisao imali podršku klijenta, jedino tako smo mogli ostvariti našu prvobitnu viziju i koncept rešenja. Takodje smo mi imali sluha za određene želje investitora i uglavnom ih implementirali na obostrano zadovoljstvo.

Boravkom u objektu videćete da posebno mesto u dizajnu zauzimaju detalji, naizgled mali ali veoma važni, kao što su ručke i kvake na vratima, držači, materijali od kojih su napravljeni. Trudili smo se da materijali budu prirodni i ne finalno zaštićeni, kao na primer bakar i bakarne ručke. Ako ih finalno obradite oni postaju zamrznuti u vremenu, dakle izgledaju uvek isto. Ako ih ostavite da poprime sve uticaje spoljašnje sredine, oni dobijaju određenu patinu, menjaju se zajedno sa prostorom, žive, lepo stare. Tu je lepota materijala kao što su kamen, bakar, mesing, bronza. Time oni postaju večni, kao i arhitektura u kojoj se nalaze.